John Steenhuisen, DA-leier, het vandag die Uniegebou in Pretoria saam met die DA se adjunkhoofsweep, Siviwe Gwarube, besoek.
Die doel van die besoek was om president Ramaphosa se verklaring van belange as hoof van die uitvoerende gesag te bekyk.
“Hierdie toegang is aan ons verleen na aanleiding van ’n versoek wat aan die Sekretaris van die Parlement gerig is in die nasleep van die Phala Phala-onthullings,” sê Steenhuisen in ’n verklaring.
“Maar, al is twee van ons toegelaat om die president se verklaring te sien, bly dit in geheimhouding gehul sonder dat media toegelaat word. En daarin lê die probleem,” voeg Steenhuisen by.
Volgens die DA is dit onverklaarbaar en onaanvaarbaar, in ’n oop demokrasie, dat die president se finansiële sake en sakebelange ’n geheim bly en nie vir die publiek en die media beskikbaar is nie.
“Die jongste skandaal rondom die diefstal en beweerde toesmeerdery van ’n groot bedrag oënskynlik onverklaarde buitelandse valuta van die President se plaas het ’n nuwe kollig op hierdie kwessie laat skyn, maar dit is geensins die eerste of enigste sodanige voorval nie,” sê Steenhuisen verder.
As die media, opposisiepartye en die publiek onbeperkte toegang tot hierdie inligting gehad het, sou baie van oudpresident Zuma se ‘duistere handelinge’ met die Gupta-familie sowel as die berugte sekuriteitsopgraderings by sy Nkandla-woning waarskynlik nooit plaasgevind het nie.
“Ons sou ook baie van die onbeantwoorde vrae wat steeds rondom die Bosasa-skandaal rondhang, tot rus kon bring.”
Die DA het lank reeds gevra vir die instelling van ’n portefeuljekomitee oor die Presidensie – die enigste kantoor in die uitvoerende gesag met geen so ’n oorsigmeganisme nie – en die party sal nie toegee totdat dit gedoen is nie.
“Maar, daarbenewens sal ek binnekort ’n Privaatledewetsontwerp in die Nasionale Vergadering ter wysiging van die Etiekwet op Uitvoerende Lede voorlê, om die president se verklaring openbaar te maak.
“Daar is geen regverdiging om dit geheim te hou nie, en ek verwag van alle parlementslede om hierdie wetsontwerp te ondersteun in die belang van oop en deursigtige bestuur.”
Tans bepaal hierdie wet dat lede van die uitvoerende gesag hul belange aan die president moet voorlê, maar daar word nie van hom verwag om dieselfde te doen nie.
Dit is ook onduidelik of hy homself sal onderwerp aan die leefstyloudit wat hy lank beloof het om op die kabinet uit te voer, sou dit ooit gebeur.
“Behalwe vir die geheimhouding en die stryd om toegang tot enige inligting rakende sy besigheidsbelange en inkomste te kry, is dit hoogs onwaarskynlik dat hy homself vrywillig sal oudit,” voeg Steenhuisen by.
“Niks hiervan is aanvaarbaar nie. Die President het ’n hoër plig van deursigtigheid as enige ander burger.”
Volgens Steenhuisen moet sy finansiële belange op die Presidensie se webwerf gelys word, en nie by die Uniegebou bewaak gehou word nie.
“Hy behoort homself ook baie meer gereeld beskikbaar te stel om vrae in die Nasionale Vergadering te beantwoord,” meen Steenhuisen.
In die Verenigde Koninkryk verskyn die Eerste Minister weekliks in die Huis om vrae te beantwoord.
Hier in SA is die president geskeduleer om net vier keer in ’n jaar te verskyn, en selfs dit lyk vir hom ’n brug te ver.
“As Gwarube nie in die Parlement se programmeringskomitee geveg het vir ’n opmaakgleuf vir die laaste gemiste vraesessie nie, sou ons president Ramaphosa vanjaar net by drie vraesessies gesien het.”
Volgens Steenhuisen moet die parlement, die media en die publiek hul reg uitoefen om sy sake te ondersoek, en behoort hy geen ander keuse te hê as om daaraan te voldoen nie.
“Dit is die heel minste wat ons demokrasie verdien.”