Buitengewone getuienis laat twyfel ontstaan oor die bewering dat Thabo Bester in Mei 2022 in ’n brand by Mangaung-gevangenis gesterf het.
Deur Marecia Damons en Daniel Steyn (GroundUp)
- Minute voordat ’n brand in Thabo Bester se tronksel by die Mangaung-korrektiewe sentrum uitgebreek het, het kringtelevisiekameras mense waargeneem wat inderhaas die tronk verlaat.
- Ná die brand is ’n lyk in die sel gevind wat onherkenbaar onder die matras verbrand is. Die lykskouingsverslag het aan die lig gebring dat die persoon dood was voordat die brand uitgebreek het.
- Bekende dokter Nandipha Magudumana het die lyk gaan haal en beweer dat sy Bester se vrou is, maar die lyk is later deur die polisie gekonfiskeer.
- ’n Vrou wat sê sy is Bester se biologiese ma het ook probeer om die lyk op te eis, maar haar DNS stem nie ooreen met die liggaam s’n nie.
- GroundUp het nuwe bewyse ontbloot wat verdagte omstandighede in die tronkbrand onthul wat vermoedelik die “Facebook-verkragter” Thabo Bester vermoor het.
Op 3 Mei 2022 het die departement van korrektiewe dienste aangekondig dat Bester dood aangetref is in sy sel by die Mangaung-korrektiewe sentrum, ’n maksimum sekuriteit privaat gevangenis wat deur die multinasionale sekuriteitsmaatskappy G4S bedryf word. ’n Brand het uitgebreek en ’n lyk is onder ’n verbrande matras gevind.
Bester het bekend geword as die “Facebook-verkragter” omdat hy die sosialemediaplatform gebruik het om vroue te lok met bewerings dat internasionale modelagentskappe in hulle belangstel. Hy sou hulle dan verkrag en met ’n mes beroof. Hy het ten minste een van sy slagoffers vermoor. In 2012 is hy vir dié misdade tot lewenslange tronkstraf gevonnis.
GroundUp het verneem dat mense in die vroeë oggendure van die brand op kringtelevisiekameras gesien is wat inderhaas die tronk verlaat het.
In Januarie het GroundUp onthul dat die persoon wie se lyk in die sel gevind is dood was voordat die brand uitgebreek het. Volgens die nadoodse ondersoekverslag, wat GroundUp gesien het, is die persoon dood deur ’n ernstige kopbesering.
Die liggaam se lengte ten tyde van die lykskouing was 1,45 m. Maar in ’n polisie-mugshot het Bester langer gestaan, net meer as 1,7 m. (Terwyl dit verdag is, het ’n forensiese patoloog aan GroundUp gesê dit is moontlik vir ’n patoloog om die hoogte van ’n verbrande liggaam te onderskat.)
Die nadoodse ondersoek het ook ’n “sterk reuk van paraffien” van die liggaam se tragea en brongi opgemerk. Die hele liggaam was verkool, en die hande en gesig was besonder erg verbrand. Ná die lykskouing is die polisiedossier oor die saak van selfmoord na moord verander.
Bester se gewoontereg-vrou, die bekende dokter Nandipha Magudumana, het die lyk kort ná die brand by die lykshuis geëis. Maar ná die lykskouing het die polisie op die lyk beslag gelê vir verdere ondersoeke. ’n Vrou wat gesê het sy is Bester se biologiese ma het toe probeer om die lyk op te eis, maar haar DNS stem nie ooreen met die liggaam s’n nie.
Tien maande later is ondersoeke deur die Suid-Afrikaanse Polisiediens (SAPD), die Departement van Korrektiewe Dienste (DKD), en die Regterlike Inspektoraat vir Korrektiewe Dienste (JICS), steeds onvolledig.
Drie dae ná die brand, op 6 Mei 2022, het Magudumana Bester se lyk by die staatslykhuis in Mangaung gaan haal en beweer dat hy Bester se gewoontereg-vrou is.
Magudumana bestuur ’n kosmetiese chirurgie maatskappy genaamd Optimum Medical Aesthetic Solutions. Sy het 124 000 Instagram-volgelinge en is in 2018 aangewys as een van die Mail & Guardian se 200 Jong Suid-Afrikaners.
Sy het die lyk na ’n lykshuis in Soweto geneem, maar dit is in opdrag van die ondersoekbeampte in Mangaung deur die polisie gekonfiskeer. Verdere ondersoeke is toe op die liggaam gedoen.
Magudumana het die Pretoriase hooggeregshof op 19 Mei genader en versoek dat die lyk aan haar terugbesorg word. Sy het ook die hof gevra vir ’n verklarende bevel wat haar die reg gee om Bester te begrawe. Die hof het nog nie ’n finale uitspraak oor die aangeleentheid gemaak nie.
Magudumana het in haar beëdigde verklaring aangevoer dat sy as Bester se gewoontereg-vrou die begrafnisregte het, en aangedui dat sy ’n onafhanklike lykskouing wil hê om die oorsaak van dood te bepaal. Sy het ook beweer die polisie het haar gedreig en geïntimideer.
Sy het ’n volledige verslag gegee van haar verhouding met Bester en lobola-onderhandelinge wat daartoe gelei het dat hulle volgens gewoontereg getroud is.
Maar Magudumana se beëdigde verklaring het nie genoem dat sy sedert 2013 in ’n huwelik met ’n ander man was nie, en steeds as sodanig op Binnelandse Sake se databasis geregistreer is. Onder gewoontereg word huwelike nie toegelaat as een party reeds ingevolge siviele reg getroud is nie.
Magudumana het in haar beëdigde verklaring gesê haar pa en assistent is deur die polisie aangehou toe hulle probeer het om die lyk by die lykshuis in Soweto af te haal. “Dit maak my seer om te sien hoe my oorlede man se liggaam soos ’n armlastige rondbeweeg word,” het sy gesê.
Sy het ook beweer dat sy Bester in 2006 ontmoet het terwyl sy aan Wits Universiteit gestudeer het. Hulle het ’n goeie verhouding gehad totdat hulle kontak verloor het in 2011. Sy het in 2017 na Bester uitgereik om “ons verhouding weer aan te wakker” en het hom in die tronk begin besoek.
“Wanneer hy enige bekommernisse en/of probleme en enige kwessies in die tronk gehad het, was ek die enigste persoon wat met prokureurs sou kommunikeer om daardie kwessies te probeer oplos,” het sy gesê. Sy het ook gesê dat sy gereeld geld in sy gevangenisrekening sal inbetaal en dat Bester in Februarie 2020 aan haar verloof geraak het.
Magudumana het beweer dat Bester se ma gesterf het terwyl hy jonk was en dat hy deur sy ouma grootgemaak is. “Ek ken nie enige familie van die oorledene wat nog lewe nie,” het sy gesê.
Maar in ’n beantwoordende beëdigde verklaring het die ondersoekbeampte by Bloemspruit-polisiestasie, Tieho Flyman, gesê die polisie is nie meer in besit van die lyk nie. Flyman het gesê nadat “verdere ondersoeke” afgehandel is, is die lyk opgeëis deur Meisie Mabaso, wat gesê het sy is Bester se biologiese ma.
“Die ondersoek wat die liggaam betref, is afgehandel en die Applikant [Magudumana] is vry om die oorskot van genoemde Mabaso Meisie Marya te eis,” het Flyman in die beëdigde verklaring gesê.
GroundUp het met Meisie Mabaso oor die telefoon gepraat. Sy het gesê dat sy die lyk gaan haal het nadat sy op die radio daarvan gehoor het en hom wou begrawe. Maar sy is nie die liggaam gegee nie, want DNS-resultate wat haar met die liggaam vergelyk, het nie ooreengestem nie.
Mabaso het aan GroundUp gesê sy het nie ’n sterk verhouding met haar seun nie omdat hy deur sy ouma, wat intussen oorlede is, grootgemaak is. Sy het gesê dat sy nie bewus was van Bester se veronderstelde huwelik met Magudumana nie.
Bester het tydens sy vonnisverhoor in 2011 onder eed gesê hy is op ’n jong ouderdom deur sy ma in die steek gelaat. Hy het ook gesê hy het in graad 5 die skool gelos, maar Magudumana sê sy het hom op universiteit ontmoet.
GroundUp het ’n “Request for Removal of a Body”-aansoekbrief vanaf Julie 2022 gesien – twee maande nadat die beëdigde verklarings ingedien is – onderteken deur ’n senior lid van die Suid-Afrikaanse Polisiediens (SAPD).
Die aansoekbrief lui dat die ondersoek na die dood en identiteit van die liggaam steeds aan die gang is. Luidens die brief het Magudumana die lyk op 6 Mei 2022 geëis en was van plan om dit te veras. Maar voordat sy dit kon veras, het “die ma van oorledene Maria Bester [waarskynlik dieselfde persoon as Meisie Mabaso] die polisie in Gauteng gekontak en dieselfde liggaam geëis.”
Die brief bevestig dat DNS-toetse wat die liggaam met Mabaso vergelyk, gedoen is en geen verbintenis gevind is nie. Luidens die brief word die lyk steeds by die lykshuis in Soweto gehou vanaf Julie 2022. GroundUp kon nie bevestig waar die lyk tans is nie.
Magudumana, via haar prokureur Vuyo Manisi, het geweier om GroundUp se e-posvrae te beantwoord. “Hierdie aangeleentheid is nie deur die betrokke partye opgelos nie en dit is ons kliënt se versoek dat alle vrae wat met die aangeleentheid verband hou, opgeskort word hangende die afhandeling van die saak,” het Manisi gesê.
Wat het die aand van die brand gebeur?
GroundUp verneem dat die polisie en DKD-ondersoeke na die voorval steeds aan die gang is. Maar dit is tien maande later en vordering met die ondersoeke blyk pynlik stadig te wees. GroundUp het intussen inligting uit verskeie bronne bymekaargemaak om te verstaan wat die aand van die brand gebeur het.
’n Bron, wie se naam aan GroundUp bekend is, het vertel dat voor die brand uitgebreek het, ’n gevangenisbeampte Bester alleen in ’n hoeksel geplaas het. GroundUp verneem hierdie sel is min gebruik, want dit is moeilik vir die kringtelevisiekameras om daarin te sien.
GroundUp het ook toegang tot ’n afskrif van die logboek van die gevangenis se beheerkamer gekry. Volgens die logboek het ’n beampte rook om 03:00 aangemeld. Net ná 04:00 is ’n groot hoeveelheid rook uit Bester se sel gesien.
Die aand van die brand was die kringtelevisiekameras wat na die uitgang van die tronk wys, glo nie in die regte hoek nie. Tog het GroundUp verneem dat twee mense om 02:59 en 50 sekondes voordat die rook die eerste keer aangemeld is, amper by die raamrand van beeldmateriaal wat op ’n kringtelevisiekamera vasgevang is, gesien kan word hoe twee mense haastig die tronk verlaat.
Volgens die logboek is die plaaslike polisiestasie in Bloemspruit om 04:25 gebel, maar die nommer het nie gewerk nie. ’n Oproep is toe gemaak na die 10111-inbelsentrum wat om 05:00 geantwoord het – hulle is toe uiteindelik na die plaaslike polisie oorgeplaas.
Volgens die logboek is die persoon in die sel, vermoedelik Bester, om 05:10 dood verklaar en die polisie het eers om 06:45 opgedaag.
GroundUp verneem verskeie amptenare is geskors of afgedank, insluitend die amptenaar wat Bester in die sel geplaas het en die twee beheerkamerbeamptes wat die aand van die brand aan diens was.
Vrae bly steeds:
Die omstandighede rondom die brand en dood bly duister. Die volgende vrae bly oor:
- Is die liggaam positief geïdentifiseer as Thabo Bester, hetsy deur DNS-toetse of tandheelkundige rekords?
- Is enige betekenisvolle vordering gemaak in die ondersoeke deur SAPD en DKD?
- As die liggaam wat in die sel gevind is nie Bester was nie, wie was dit en hoe het die persoon gesterf?
- Het die polisie die moontlikheid uitgesluit dat Bester uit die tronk ontsnap het?
- Wie is die mense gesien wat die tronk verlaat het die aand van die brand?
“Alle moontlikhede word tydens die ondersoek gedoen,” het Emerantia Cupido, JICS-woordvoerder, aan GroundUp gesê. JICS – die geregtelike gevangeniswaghond – maak staat op inligting van SAPD en DKD om hul ondersoek af te handel.
SAPD en DKD het nie ten tyde van publikasie op GroundUp se vrae gereageer nie.
Die berig is oorspronklik op GroundUp se webtuiste gepubliseer en kan hier gelees word.
LEES OOK: