’n Kontrakteur wat aangestel is om voorafvervaardigde klaskamers in die dorpie Qombolo te bou, het ses jaar gelede verdwyn.
Deur Nombulelo Damba-Hendrik (GroundUp)
- Gebreekte vensters en ineenstortende mure het laerskoolkinders wat deur klasse bewe.
- Daar is geen antwoorde van die Oos-Kaapse departement van onderwys nie, ondanks die aanstelling van ’n kontrakteur in 2017.
- Twee grade moet ’n klaskamer deel, met geen ander skoolopsies in die area nie.
- Ses jaar sedert ’n kontrakteur betaal is om voorafvervaardigde klaskamers te bou, word leerders by Laerskool Kulo-Mbombo in Qombolo, Oos-Kaap, steeds in verbrokkelende moddergeboue onderrig.
Intussen het die materiaal vir die voorafvervaardigde klaskamers, saam met ’n skeepsvraghouer, op die skoolterrein gesit. Nakind Matyisi, voorsitter van die skoolbeheerliggaam, het gesê die kontrakteur het hulle in 2017 daar afgelaai met beloftes om ’n week later terug te keer.
Malibongwe Mtima, woordvoerder van die Oos-Kaapse departement van onderwys, wat nie die naam van die kontrakteur wou verskaf nie, het gesê die nuwe klaskamers is deel van die Accelerated School Infrastructure Delivery Initiative (ASIDI) wat gestig is om die agterstand van basiese veiligheidsnorme in skole uit te wis.
Tans word die skool se 90 leerders wat graad R tot graad 7 bywoon, geakkommodeer in twee modderhutte, wat in 1976 deur ouers gebou is, en twee betonblokklaskamers wat later deur die staat gebou is. Elke klaskamer moet twee grade akkommodeer, met een van die betonblokklaskamers wat ook gebruik word om die kombuis te huisves.
Matyisi het gesê die ouers het oorspronklik die skool gebou aangesien daar geen laerskool in die dorp was nie.
Matyisi het gesê storms het die oorspronklike moddergeboue vernietig. “As ek my nie misgis nie, was dit voor 2012.” Hy het gesê die departement is van die situasie ingelig en die ouers het die modderhutte herbou terwyl hulle gewag het dat behoorlike klaskamers gebou word.
Hy het gesê in 2015 is hulle meegedeel dat behoorlike klaskamers goedgekeur is. Toe die kontrakteur twee jaar later met boumateriaal opdaag, was hulle baie gelukkig.
“Vroue wat ulueer, kinders wat rondhardloop. Die hele dorpie was so gelukkig. In ons stofstrate het ons gepraat oor hierdie nuwe klaskamers en hoe hulle ons kinders gaan help.
“Wat ons nie geweet het nie, is dat ons die materiaal vir ses jaar sal moet bewaak.”
Hy het gesê hulle het al verskeie kere na die departement se kantore in Butterworth gereis om antwoorde te kry.
“Op hierdie stadium weet ons nie wat met die kontrakteur gebeur het en hoekom hulle hul materiaal hier gelos het as hulle nie vir ons klaskamers gaan bou nie. Die departementsamptenare het ons vroeër belowe dat hulle die kontrakteur sal kry, maar nou sing hulle ’n ander deuntjie en sê daar is geen begroting om die skool te bou nie.”
’n Onderwyser wat gevra het om nie genoem te word nie omdat sy nie toestemming gehad het om met die media te praat nie, het GroundUp in die modderklaskamer ingeneem wat deur graad 2- en graad 3-leerders gedeel word.
Daar was ’n groot gat in een muur, die dak was oud en het gelek, en ’n paar vensters is gebreek.
“My kinders vries altyd,” het hulle gesê. “Voorafvervaardigde geboue gaan baie help. Ongelukkig sal ons dit dalk nie deur die voorkoms van dinge kry nie.”
Hulle het gesê ondanks die toestande was die leerders “honger vir onderwys”.
“Hulle mis nie ’n dag nie, maak nie saak hoe koud dit is nie,” het hulle gesê.
Die enigste ander skoolopsies vir diegene in die omgewing is dat die kinders die sowat 15 km na die laerskool in die volgende dorpie stap, of kosskool toe gaan, maar dit was vir die meeste ouers onbekostigbaar.
“Hulle sit hier vas,” sê die onderwyser.
Skoolbeheerliggaam (SBL)-lid Nolisten Fose het gesê die mense wat die skool oorspronklik gebou het, is nou pensioenarisse en is afhanklik van maatskaplike toelaes.
“Ons kan nie bekostig om nog ’n skool te bou nie,” het Fose gesê. Sy het gesê hulle het daaraan gedink om meer modderklaskamers te bou, maar het besef dat met toenemende gewelddadige storms wat deur klimaatsverandering gebring word, hulle net vernietig sal word.
Mtima het gesê die departement beoog om die skool te sluit, en kyk na watter nabygeleë skool die kinders kan akkommodeer.
Die naaste laerskool is egter in die dorpie Nombaanjane, sowat 15 km op slegte paaie.
Mtima het gesê die departement beplan om die kontrak vir die voorafvervaardigde klaskamers te beëindig weens mislukking van aflewering.
Die berig is oorspronklik op GroundUp gepubliseer en kan hier gelees word.